Bộ Nội vụ đang tích cực xây dựng dự thảo nghị định liên quan đến tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố, cũng như một số chế độ, chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách tại các địa phương. Thông tin này được Bộ Nội vụ cung cấp trong văn bản hướng dẫn giải quyết một số khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại tỉnh Đắk Lắk.
Trước đó, Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk đã kiến nghị về việc sắp xếp đơn vị hành chính của các xã, phường, dẫn đến một số thôn, khu phố không còn đủ số hộ dân theo quy định do có sự điều chỉnh địa giới hành chính. Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk đề nghị Bộ Nội vụ hướng dẫn cụ thể về trình tự, thủ tục xây dựng đề án ghép cụm dân cư vào thôn, tổ dân phố hiện có để đảm bảo tính phù hợp và hiệu quả.
Liên quan đến vấn đề này, Bộ Nội vụ đã ban hành Văn bản số 4168, trong đó hướng dẫn cụ thể về việc xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại đơn vị hành chính cấp xã mới, quy trình chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc tổ dân phố thành thôn, cũng như việc đổi tên thôn, tổ dân phố trong trường hợp trùng tên.
Đặc biệt, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định rõ thẩm quyền thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên, đổi tên thôn thuộc thẩm quyền của Hội đồng Nhân dân cấp xã. Tuy nhiên, để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang được triển khai, Bộ Nội vụ đang nghiên cứu và soạn thảo các thông tư hướng dẫn mới hoặc sửa đổi, bổ sung các thông tư hiện hành về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố.
Về quy trình bầu cử trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố, Bộ Nội vụ cho biết hiện nay quy trình này được thực hiện theo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Nghị định số 59/2023/NĐ-CP của Chính phủ. Những quy định này vẫn còn hiệu lực và được đánh giá là phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp đang được triển khai trên toàn quốc.
Trước đó, vào tháng 8/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1581/QĐ-TTg về kế hoạch tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và chuẩn bị đại hội đảng bộ các cấp. Theo kế hoạch này, Bộ Nội vụ được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xác định lộ trình và hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại thôn, tổ dân phố theo hướng tinh gọn, tăng cường tính tự quản, phục vụ tốt hơn đời sống cộng đồng dân cư tại các địa phương.