Giáo dục nghề nghiệp đang trải qua một quá trình cải cách sâu rộng với mục tiêu tạo ra một hệ thống linh hoạt và năng động, đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) mà Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố để lấy ý kiến góp ý đã đề xuất mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên, đi kèm với tự chủ là trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đào tạo.
Các chuyên gia và lãnh đạo cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho rằng tự chủ sẽ giúp các trường nghề chủ động hơn trong công tác tuyển sinh, đào tạo và quản lý tài chính. Điều này sẽ giúp các trường có thể xây dựng phương án tuyển sinh phù hợp với người học và đặc thù ngành nghề. Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Phương Đông (Thành phố Đà Nẵng), nhận định rằng dự thảo mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp sẽ mang lại nhiều thuận lợi. Các trường sẽ có thể chủ động hơn trong việc xây dựng phương án tuyển sinh phù hợp với người học và đặc thù ngành nghề.
Tuy nhiên, đi kèm với tự chủ là trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đào tạo. Tiến sĩ Phạm Văn Tân, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội, cho rằng tự chủ chỉ tiêu tuyển sinh sẽ đi kèm với trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đầu ra. Nhà trường sẽ phải công khai mức học phí và các khoản thu dịch vụ khác cho từng năm học và toàn khóa. Điều này sẽ giúp người học và các bên liên quan có thể đánh giá được chất lượng và hiệu quả đào tạo của trường.
Thạc sĩ Nguyễn Khánh Cường, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế LILAMA2 (tỉnh Đồng Nai), đánh giá rằng việc mở rộng quyền tự chủ giúp trường nghề chủ động hơn trong công tác tuyển sinh và đào tạo. Tuy nhiên, cần có thêm chính sách hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để sinh viên yên tâm học tập. Điều này sẽ giúp các trường có thể tập trung vào việc nâng cao chất lượng đào tạo và phục vụ người học.
Về việc đưa chức danh giảng viên đồng cơ hữu vào dự thảo, các chuyên gia cho rằng cần định nghĩa rõ về giảng viên đồng cơ hữu để tránh lạm dụng khi mở ngành. Cần có văn bản hướng dẫn cụ thể để nhà trường thuận tiện hơn trong việc tuyển dụng, ký hợp đồng và phân bổ giờ giảng. Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi đề xuất cần quy định tỷ lệ tối đa giảng viên đồng cơ hữu được tính vào tổng số giảng viên phục vụ cho việc mở ngành hoặc duy trì ngành. Điều này giúp đảm bảo ngành học vẫn có “xương sống” là giảng viên cơ hữu toàn thời gian để duy trì lâu dài.
Nhìn chung, Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cần tiếp tục được hoàn thiện để tạo ra hệ sinh thái giáo dục nghề nghiệp năng động, linh hoạt, thích ứng cao với sự thay đổi của thị trường lao động và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cả cơ quan quản lý nhà nước, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và các chuyên gia. Chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ, giáo dục nghề nghiệp mới có thể đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động và góp phần vào sự phát triển của đất nước.