Một sự cố đau thương đã xảy ra trong lễ cắt bao quy đầu truyền thống của bộ tộc Xhosa tại tỉnh Eastern Cape, Nam Phi, vào ngày 31/7 vừa qua. Theo báo cáo, 39 thiếu niên đã thiệt mạng và hàng chục em khác bị thương tật vĩnh viễn trong sự cố này. Mặc dù con số này đã giảm so với 93 ca tử vong vào năm ngoái, nhưng trong vòng 5 năm qua, đã có 361 em mất mạng vì nghi thức này.
Nguyên nhân tử vong chủ yếu do hoại tử mô, nhiễm trùng máu và mất nước. Nghi lễ Ulwaluko, hay còn gọi là lễ cắt bao quy đầu truyền thống, được coi là bước chuyển quan trọng từ tuổi thiếu niên sang tuổi trưởng thành của bộ tộc Xhosa. Nghi lễ này không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo – văn hóa, mà còn quyết định vị thế xã hội của nam giới. Tuy nhiên, việc thực hiện nghi lễ này đã gây ra nhiều tranh cãi do tỷ lệ tử vong cao và điều kiện vệ sinh tồi tệ.
Tại Nam Phi, bộ tộc Xhosa là một trong những cộng đồng dân tộc lớn nhất, với khoảng 10 triệu người, tập trung chủ yếu ở tỉnh Eastern Cape. Theo quan niệm của người Xhosa, nếu không trải qua nghi lễ Ulwaluko, nam giới sẽ bị coi là ‘chưa thành đàn ông’ và bị gạt ra khỏi nhiều hoạt động cộng đồng.
Trước tình hình này, chính quyền địa phương đã đặt mục tiêu ‘không có người chết’ trong năm nay, nhưng mục tiêu này vẫn chưa đạt hiệu quả. Các chuyên gia y tế cho rằng việc những ‘thầy cắt’ không qua đào tạo dùng lại dụng cụ mà không khử trùng khiến nguy cơ nhiễm trùng lớn.
Nam Phi đã ban hành Luật Cắt bao quy đầu truyền thống từ năm 2001, yêu cầu đào tạo, cấp phép thợ hành nghề, nhưng thực thi yếu kém. Ông Sipho Mahlangu, Phó Chủ tịch Hội đồng Lãnh đạo Truyền thống Quốc gia Nam Phi, cho biết 80% ca tử vong và thương tật nghiêm trọng xuất phát từ các trường nhập hội bất hợp pháp.
Mặc dù vậy, nhiều người Xhosa vẫn cho rằng cái chết là hy sinh tất yếu và cáo buộc chính quyền không tôn trọng văn hóa. Các tổ chức nhân đạo ở Nam Phi thường xuyên lên án nghi lễ này, cho rằng hành vi áp đặt, không có sự đồng ý của cá nhân, vi phạm quyền trẻ em.
Nhiều thanh thiếu niên ở Nam Phi vẫn tham gia nghi lễ này vì muốn được công nhận là đàn ông và tránh bị sỉ nhục. Họ chấp nhận rủi ro và đau đớn vì cho rằng đó là một phần của quá trình trưởng thành.
Chính quyền và các tổ chức nhân đạo đang nỗ lực để giảm thiểu số ca tử vong và thương tật trong nghi lễ này. Tuy nhiên, việc cân bằng giữa tôn trọng văn hóa và bảo vệ quyền, sức khỏe của thanh thiếu niên vẫn là một thách thức lớn.
Trong khi đó, một số chuyên gia y tế và nhà hoạt động xã hội đang kêu gọi thay đổi cách thức thực hiện nghi lễ này, đồng thời cung cấp thông tin và hỗ trợ để giúp thanh thiếu niên và gia đình họ đưa ra quyết định sáng suốt.
Cuối cùng, vẫn còn nhiều việc cần làm để ngăn chặn những cái chết không đáng có trong nghi lễ cắt bao quy đầu truyền thống của bộ tộc Xhosa. Hy vọng rằng, trong tương lai gần, sẽ có một giải pháp bền vững để bảo vệ sức khỏe và quyền của thanh thiếu niên, đồng thời tôn trọng văn hóa và truyền thống của bộ tộc Xhosa.