Lãnh vực bảo vệ dữ liệu cá nhân đang ngày càng nhận được sự quan tâm trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển không ngừng của công nghệ. Mới đây, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân số 91/2025/QH15 đã được ban hành, đưa ra các quy định cụ thể nhằm bảo vệ dữ liệu cá nhân trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả thông tin sức khỏe và hoạt động kinh doanh bảo hiểm.

Luật quy định rõ rằng việc thu thập và xử lý dữ liệu cá nhân liên quan đến sức khỏe và bảo hiểm cần phải có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu cá nhân. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 19 của Luật này, cho phép thực hiện việc này mà không cần sự đồng ý. Các cơ quan, tổ chức và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực sức khỏe và bảo hiểm phải tuân thủ đầy đủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng như các quy định khác có liên quan.

Một điểm quan trọng khác trong Luật này là các tổ chức và cá nhân phát triển ứng dụng về y tế và kinh doanh bảo hiểm cũng phải tuân thủ đầy đủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Đặc biệt, họ không được phép cung cấp dữ liệu cá nhân cho bên thứ ba mà không có yêu cầu bằng văn bản của chủ thể dữ liệu cá nhân hoặc không thuộc các trường hợp được phép theo luật. Trong trường hợp doanh nghiệp kinh doanh tái bảo hiểm và nhượng tái bảo hiểm, việc chuyển dữ liệu cá nhân cho đối tác cần được nêu rõ trong hợp đồng với khách hàng.

Luật cũng làm rõ các trường hợp xử lý dữ liệu cá nhân không cần sự đồng ý của chủ thể dữ liệu cá nhân. Những trường hợp này bao gồm các tình huống cấp bách liên quan đến bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể dữ liệu cá nhân hoặc người khác; các trường hợp khẩn cấp cần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, cơ quan tổ chức; phục vụ hoạt động của cơ quan nhà nước; thực hiện thỏa thuận của chủ thể dữ liệu cá nhân với cơ quan, tổ chức có liên quan; và các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.

Với những quy định này, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân số 91/2025/QH15 đặt ra một khung pháp lý quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của cá nhân trong việc kiểm soát thông tin cá nhân của mình, đồng thời đề cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc thu thập, xử lý và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Điều này không chỉ góp phần tăng cường niềm tin trong giao dịch kinh tế – xã hội mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển lành mạnh và bền vững của các ngành liên quan.

Tình trạng lộ và lọt thông tin cá nhân đang trở thành một vấn đề ngày càng nghiêm trọng và tinh vi trong thời đại số hóa hiện nay. Sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử và các dịch vụ trực tuyến đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc mua bán dữ liệu cá nhân một cách công khai trên các diễn đàn và tài khoản mạng xã hội. 심지어 các tổ chức và doanh nghiệp cũng tham gia vào hoạt động này. Hậu quả của tình trạng này là nhiều người phải chịu đựng việc bị nhắn tin, gọi điện gây phiền phức, thậm chí bị lừa đảo.

Việc lộ thông tin cá nhân có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, cho phép kẻ xấu xây dựng các kịch bản lừa đảo riêng cho từng nhóm người khác nhau. Theo chuyên gia Ngô Trí Nhật, mặc dù cơ quan chức năng đã nỗ lực đánh sập nhiều đường dây chuyên đánh cắp và mua bán dữ liệu cá nhân, nhưng các băng nhóm hacker vẫn tiếp tục hoạt động với nhiều hình thức tinh vi. Quá trình điều tra và xử lý những trường hợp này thường kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến công tác bảo đảm an toàn thông tin.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) đã báo cáo về tình trạng mua bán dữ liệu cá nhân trong sáu tháng đầu năm 2025. Theo đó, có 56 vụ việc liên quan đến mua bán dữ liệu cá nhân, với hơn 110 triệu bản ghi bị thu thập và rao bán. Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, chia sẻ rằng nhu cầu thu thập dữ liệu cá nhân phục vụ hoạt động sản xuất và kinh doanh là rất lớn. Tuy nhiên, nhiều hệ thống thông tin có hoạt động thu thập, phân tích, và xử lý dữ liệu cá nhân hiện còn tồn tại lỗ hổng trong quy trình khai thác và sử dụng.

Ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc Công ty TNHH Doanh nghiệp xã hội Chống lừa đảo, cho rằng các doanh nghiệp có thể sử dụng dữ liệu cá nhân của khách hàng để gia tăng giá trị dịch vụ và kết nối. Tuy nhiên, việc khai thác dữ liệu phải đảm bảo tính bảo mật, lưu trữ thông tin tại máy chủ ở Việt Nam, và có mã hóa các thông tin nhạy cảm như danh tính khách hàng và tình trạng tài chính.

Để ngăn chặn tình trạng lộ và lọt thông tin, bảo vệ người dân khỏi nạn lừa đảo, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Luật này quy định rõ ràng và cụ thể các khái niệm về dữ liệu cá nhân, bao gồm “dữ liệu cá nhân cơ bản”, “dữ liệu cá nhân nhạy cảm”, “đánh giá tác động xử lý dữ liệu cá nhân”, và “bảo vệ dữ liệu cá nhân”. Luật cũng cấm tuyệt đối hành vi mua bán dữ liệu cá nhân.

Các chuyên gia cho rằng cơ quan chức năng cần triển khai các giải pháp đồng bộ, như ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết và dễ thực hiện. Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ và cơ quan để chia sẻ dữ liệu và cảnh báo sớm vi phạm. Tổ chức các chiến dịch tuyên truyền và nâng cao nhận thức về bảo mật thông tin cá nhân cũng là điều cần thiết. Đồng thời, cần có một kênh tương tác và đường dây nóng để người dân và doanh nghiệp có thể tố giác hành vi vi phạm hoặc khai báo nếu phát hiện dữ liệu của mình bị đánh cắp.

Người dân cần cảnh giác và không chia sẻ thông tin cá nhân qua mạng xã hội hoặc các khảo sát trôi nổi. Sử dụng mật khẩu mạnh và không dùng chung mật khẩu cho nhiều tài khoản là điều nên làm. Người dân cũng không nên mở các liên kết hoặc tập tin đáng ngờ và thường xuyên cập nhật các phần mềm chống virus và bảo mật trên các thiết bị cá nhân.