Ứng dụng công nghệ, đặc biệt là Dữ liệu lớn (Big Data) và Trí tuệ nhân tạo (AI), đang mở ra những tiềm năng to lớn cho ngành y tế toàn cầu. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc áp dụng và phát triển các công nghệ này vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua. Trong một cuộc trao đổi gần đây với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, GS.TS.BS Lê Hữu Song, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đã chia sẻ về những khó khăn và hướng đi trong công cuộc chuyển đổi số y tế tại Việt Nam.

GS.TS.BS Lê Hữu Song nhấn mạnh rằng, để ứng dụng hiệu quả AI và Dữ liệu lớn trong y tế Việt Nam, chúng ta đang đối mặt với ba thách thức chính. Thứ nhất, về cơ sở hạ tầng công nghệ, nền tảng băng thông và hệ thống máy chủ chưa thực sự chuẩn hóa, gây khó khăn cho việc triển khai và áp dụng các công nghệ mới. Thứ hai, về chính dữ liệu, mặc dù y tế là một lĩnh vực có rất nhiều dữ liệu, nhưng vấn đề đặt ra là liệu những dữ liệu này có phải là ‘dữ liệu sạch’, ‘dữ liệu sống’ và có giá trị hay không? Thứ ba, và cũng là yếu tố quyết định, chính là con người. Con người luôn có xu hướng làm những việc dễ và quen thuộc, và thay đổi một thói quen là một cuộc cách mạng với mỗi cá nhân.

Tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, việc ứng dụng bệnh án điện tử và phân tích dữ liệu đang được triển khai. Tuy nhiên, GS.TS.BS Lê Hữu Song cũng thừa nhận rằng, bệnh viện đang ở giai đoạn ‘bệnh án máy tính hóa’ chứ chưa phải ‘bệnh án điện tử’ đúng nghĩa. Bệnh viện đang nỗ lực để có thể vận hành bệnh án điện tử hoàn thiện theo đúng quy định của Chính phủ và Bộ Y tế. Việc chuyển đổi số y tế không chỉ dừng lại ở việc áp dụng công nghệ mà còn cần có sự thay đổi trong cách thức làm việc và tư duy của đội ngũ y tế.

Trong bối cảnh đó, vai trò của hợp tác trong nước và quốc tế trở nên quan trọng. GS.TS.BS Lê Hữu Song cho rằng, hợp tác là điều kiện bắt buộc để Việt Nam có thể phát triển và áp dụng hiệu quả các công nghệ mới trong y tế. Việt Nam là một nước đang phát triển, chúng ta không thể tự mình làm tất cả. Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 rất tích cực trong hợp tác quốc tế, và cũng muốn nhấn mạnh đến nguồn lực vô giá là các chuyên gia người Việt ở nước ngoài. Họ đang giữ những vị trí quan trọng tại các tổ chức, viện nghiên cứu, tập đoàn lớn trên khắp thế giới.

Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 xác định nhiệm vụ của mình không chỉ là tiếp nhận công nghệ cho riêng mình. Chúng tôi muốn trở thành trung tâm tiếp nhận, làm chủ và chuyển giao công nghệ cho toàn bộ hệ thống y tế trong nước, từ quân y đến dân y, một cách vô điều kiện. Đó là cách để chúng ta cùng nhau phát triển, cùng nhau đi lên trong cuộc cách mạng công nghệ này. Với sự hợp tác và nỗ lực không ngừng, hy vọng rằng ngành y tế Việt Nam sẽ sớm bắt kịp với xu hướng phát triển của công nghệ toàn cầu.

Trước những thách thức và cơ hội đang mở ra, GS.TS.BS Lê Hữu Song kêu gọi sự tham gia và hỗ trợ từ tất cả các bên liên quan. Sự phát triển của công nghệ y tế không chỉ là vấn đề của ngành y tế mà còn liên quan đến sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế và xã hội. Chúng ta cần có những chính sách và cơ chế hỗ trợ để khuyến khích sự phát triển và áp dụng của các công nghệ mới trong y tế.

Chuyển đổi số y tế – Thách thức lớn cho bệnh viện chuyên sâu

Trong khuôn khổ Diễn đàn Y tế Việt Nam 2025, GS.TS Lê Hữu Song, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đã đưa ra những nhận định về thách thức trong việc áp dụng dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI) trong chẩn đoán và điều trị y khoa. Ông cho rằng các bệnh viện càng lớn, càng chuyên sâu thì việc chuyển đổi số y tế càng gặp nhiều khó khăn và chậm trễ.

Thách thức lớn nhất là thay đổi tư duy và con người

GS.TS Lê Hữu Song chỉ ra rằng nền tảng công nghệ và cơ sở hạ tầng là những thách thức ban đầu. Hiện tại, nền tảng băng thông và hệ thống máy chủ tại nhiều bệnh viện chưa được chuẩn hóa. Dữ liệu y tế có thể lớn nhưng chưa được khai thác hiệu quả do không thống nhất và chưa chuẩn hóa.

Yếu tố quyết định và cũng là thách thức lớn nhất là con người, với sự e ngại thay đổi. Khi triển khai bệnh án điện tử, các quy trình từ chuyên môn đến quản lý phải được xây dựng chuẩn. Tuy nhiên, không phải đơn vị hoặc cá nhân nào cũng sẵn sàng cho sự thay đổi này.

Bệnh viện lớn chậm trong chuyển đổi số

Hồ sơ bệnh án điện tử là điểm cốt lõi trong chuyển đổi số y tế. Tuy nhiên, tính đến nay, chỉ có 270 cơ sở y tế hoàn thành việc này, trong đó không nhiều bệnh viện hạng đặc biệt hoặc cấp chuyên sâu.

GS.TS Lê Hữu Song cho rằng các bệnh viện càng lớn, càng chuyên sâu thì càng khó và chậm trong chuyển đổi số y tế. Mấu chốt vấn đề nằm ở việc “thay đổi tư duy”, trong khi thay đổi thói quen ở đơn vị lớn thì càng khó khăn hơn.

Bệnh viện có hàng chục nghìn quy trình chuyên môn khác nhau. Văn bản giấy không kết nối với nhau, muốn chuyển đổi số và sử dụng AI, các đơn vị từ lâm sàng, cận lâm sàng đến dược, trang thiết bị, kiểm soát nhiễm khuẩn… phải kết nối.

Chi phí đầu tư lớn

Các chuyên gia ước tính rằng trung bình mỗi bệnh viện tuyến tỉnh cần đầu tư hơn 10 tỷ đồng để triển khai bệnh án điện tử. Với các bệnh viện quy mô lớn, số tiền đầu tư còn lớn hơn rất nhiều.

Trước đó, Bộ Y tế yêu cầu đơn vị chuyên môn xây dựng quy định kết cấu chi phí ứng dụng CNTT trong giá dịch vụ khám chữa bệnh, cần hoàn thành trong tháng 6. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể.

GS.TS Lê Hữu Song cũng nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi số y tế không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn liên quan đến thay đổi trong tư duy và phương thức hoạt động của các bệnh viện. Điều này đòi hỏi sự quyết tâm và đầu tư thích đáng từ các bên liên quan.

T.province đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong lĩnh vực khám, chữa bệnh. Sở Y tế tỉnh xác định rằng việc chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong khám, chữa bệnh là một trong những nhiệm vụ trọng tâm từ nay đến cuối năm 2025.

Một trong những mục tiêu cụ thể là cập nhật hồ sơ sức khỏe điện tử cho người dân trên địa bàn tỉnh, đồng thời triển khai thanh toán không dùng tiền mặt trong thu viện phí và triển khai Sổ sức khỏe điện tử VneID. Mục tiêu cụ thể là phấn đấu chi trả không dùng tiền mặt cho 100% đối tượng hưởng chính sách an sinh xã hội đã có tài khoản chính chủ và tài khoản ủy quyền.

Giám đốc Sở Y tế tỉnh, ông Đỗ Hồng Sơn, cho biết trong 6 tháng đầu năm 2025, công tác chuyển đổi số đã được triển khai ở các mảng về Hồ sơ sức khỏe điện tử – Khám, chữa bệnh sử dụng thẻ căn cước công dân và VneID. Tại tỉnh cũ, Sở Y tế đã chỉ đạo các Trung tâm y tế huyện, thị xã, thành phố thường xuyên thực hiện việc rà soát, cập nhật hồ sơ sức khỏe điện tử của người dân trong tỉnh. Tính đến nay, số nhân khẩu đã được tạo lập hồ sơ sức khỏe đạt 97,91%; kết quả số lượt sử dụng thẻ căn trong khám, chữa bệnh/số lượt khám chữa bệnh đạt 92,87%.

Tỉnh cũ cũng đã liên thông giấy khám sức khỏe lái xe, cấp giấy chứng sinh, giấy chứng tử ký số điện tử tại Cổng Giám định Bảo hiểm xã hội; đã triển khai thí điểm hồ sơ bệnh án điện tử tại 4 đơn vị: Bệnh viện đa khoa và 3 Bệnh viện Đa khoa khu vực gồm Kiến Tường, Hậu Nghĩa, Cần Giuộc… Đồng thời, liên thông giấy khám sức khỏe lái xe, cấp giấy chứng sinh, giấy chứng tử ký số điện tử tại cổng giám định Bảo hiểm xã hội; đang triển khai thí điểm hồ sơ bệnh án điện tử tại 4 đơn vị: Bệnh viện đa khoa tỉnh, Bệnh viện Phục hồi chức năng, Trung tâm Y tế Thành phố tỉnh, Trung tâm Y tế Gò Dầu.

Từ nay đến cuối năm 2025, ngành Y tế tỉnh tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng cường quản lý hồ sơ sức khỏe điện tử và triển khai bệnh án điện tử tại các cơ sở khám, chữa bệnh nội trú trên địa bàn tỉnh; đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn khám, chữa bệnh; tham mưu điều chỉnh chính sách thu hút, đãi ngộ và đào tạo nguồn nhân lực y tế chất lượng cao về phục vụ cho tỉnh.

Song hành với đó, ngành đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và mua sắm trang thiết bị y tế hiện đại, triển khai bổ sung danh mục kỹ thuật mới, chuyên sâu phục vụ cho công tác khám, chữa bệnh. Đồng thời, tạo điều kiện, khuyến khích và kêu gọi các nhà đầu tư quan tâm đầu tư phát triển bệnh viện, phát triển danh mục kỹ thuật chuyên sâu tại các bệnh viện tư nhân để góp phần củng cố y tế công lập nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh cho nhân dân.

Chuyển đổi số y tế đang là một quá trình quan trọng nhằm nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh và quản lý y tế. Một trong những bước tiến quan trọng trong quá trình này là triển khai bệnh án điện tử. Tuy nhiên, quá trình triển khai đang gặp nhiều khó khăn về tài chính, nhân lực chuyên môn và hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là tại các bệnh viện tuyến huyện.

Cử tri TP Hải Phòng đã kiến nghị Chính phủ ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ về nguồn lực và kỹ thuật để giúp các bệnh viện tuyến huyện triển khai hiệu quả bệnh án điện tử. Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã phản hồi rằng Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quan trọng tạo hành lang pháp lý thúc đẩy chuyển đổi số y tế.

Các văn bản này bao gồm Nghị quyết 193/2025, Nghị định 88/2025, Chỉ thị 07, đặt nền tảng cho chuyển đổi số y tế, hướng tới xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe và phòng bệnh dựa trên công nghệ số. Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 1150 về kế hoạch triển khai hồ sơ bệnh án điện tử, giao nhiệm vụ cho các đơn vị trực thuộc giải quyết các vấn đề về chi phí dịch vụ khám, chữa bệnh trên hệ thống RIS-PACS.

Thông tư 13/2025 của Bộ Y tế cũng đã hướng dẫn kỹ thuật triển khai bệnh án điện tử, cung cấp căn cứ pháp lý cho các cơ sở y tế thực hiện. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng xác định y tế là lĩnh vực ưu tiên chuyển đổi số, đề xuất đưa vào chương trình Chuyển đổi số quốc gia, hỗ trợ khám, chữa bệnh từ xa và đơn thuốc điện tử.

Ngày 13-5, Bộ Y tế đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định 102/2025 quy định về quản lý dữ liệu y tế nhằm phát triển về hạ tầng dữ liệu y tế. Tuy nhiên, tính đến ngày 22-7, cả nước mới có 283 trong tổng số hơn 1.500 cơ sở y tế đã triển khai bệnh án điện tử.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 07, giao Bộ Y tế chỉ đạo, đôn đốc 100% các bệnh viện trên toàn quốc phải triển khai bệnh án điện tử, hoàn thành trong tháng 9-2025. Với khối lượng công việc nhiều, phức tạp, đòi hỏi các đơn vị chức năng, bệnh viện phải quyết liệt để hoàn thành đúng lộ trình đề ra.