Nhà làm phim Reid Davenport đã tạo ra một bộ phim tài liệu có tựa đề “Life After” (Cuộc sống sau này), đặt ra những câu hỏi quan trọng về hỗ trợ y tế trong vấn đề cái chết (medical aid in dying – MAiD) và quyền tự chủ của cá nhân, đặc biệt là đối với những người bị khuyết tật. Bộ phim này lấy cảm hứng từ trường hợp của Elizabeth Bouvia, một phụ nữ bị mắc chứng bại não nặng vào năm 1983. Câu chuyện của Bouvia đã kích hoạt một cuộc tranh luận trên toàn quốc về “quyền được chết” và những khó khăn mà người khuyết tật phải đối mặt khi tìm kiếm dịch vụ chăm sóc phù hợp.

Cuộc đấu tranh của Bouvia, người tìm kiếm quyền hợp pháp để “chết đói” do thiếu nguồn lực và chăm sóc cần thiết để sống trọn vẹn, đã trở thành biểu tượng cho một cuộc chiến pháp lý quan trọng. Mặc dù còn trẻ, Bouvia đã đưa ra một lập luận thuyết phục rằng xã hội đã không cung cấp cho cô những gì cần thiết để sống một cuộc sống có ý nghĩa. Cuộc chiến pháp lý của cô đã đánh dấu một bước ngoặt trong phong trào đòi quyền được chết, nhưng cuối cùng, nhà nước đã đứng về phía bệnh viện, viện dẫn nghĩa vụ đạo đức là “trước tiên không gây hại”.

Reid Davenport, người cũng bị bại não, cùng với nhà sản xuất Colleen Cassingham, đã thực hiện “Life After” để khám phá bối cảnh hiện tại của MAiD và những tác động lớn của việc mở rộng các chính sách này ở Canada. Tại đây, hầu như bất kỳ ai khuyết tật đều có thể nộp đơn xin trợ tử. Bộ phim này là một diễn đàn cho nhiều tiếng nói đa dạng, làm sáng tỏ những góc nhìn đa chiều xoay quanh vấn đề phức tạp này.

Bộ phim cũng đề cập đến những vấn đề liên quan đến chất lượng cuộc sống, sự kỳ thị người khuyết tật và những định kiến xã hội mà người khuyết tật phải đối mặt hàng ngày. Davenport và Cassingham nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về một sự thay đổi xã hội, ưu tiên việc chăm sóc, nuôi dưỡng các mối quan hệ bền chặt và coi trọng sự phụ thuộc lẫn nhau, thay vì coi cái chết như một giải pháp cho những thất bại mang tính hệ thống.

Cuối cùng, “Life After” không chỉ xem xét lại trường hợp then chốt của Elizabeth Bouvia mà còn là một hành trình tìm hiểu về những tác động đạo đức, xã hội và nhân văn của việc mở rộng hỗ trợ y tế trong việc chết, đặc biệt đối với cộng đồng người khuyết tật. Bộ phim kêu gọi người xem không chỉ xem xét quyền được chết mà còn cả quyền cơ bản được sống trong phẩm giá, sự hỗ trợ và chăm sóc. Thông qua bộ phim này, Davenport và Cassingham hy vọng sẽ thúc đẩy một cuộc đối thoại rộng rãi hơn về giá trị của cuộc sống và nhu cầu cấp thiết về sự hỗ trợ và chăm sóc cho tất cả mọi người.

Thực trạng hiện nay cho thấy, chế độ đãi ngộ dành cho đội ngũ nhân viên y tế thôn bản và cô đỡ thôn bản vẫn chưa thực sự tương xứng với khối lượng công việc và trách nhiệm mà họ đảm nhiệm. Đây là lực lượng được xem như ‘cánh tay nối dài’ quan trọng của ngành y tế, đóng vai trò then chốt trong việc phổ biến kiến thức, giáo dục sức khỏe và đảm bảo người dân ở vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ chăm sóc y tế cơ bản.

Đội ngũ nhân viên y tế thôn bản và cô đỡ thôn bản đã góp phần không nhỏ vào các chương trình y tế cộng đồng, giúp ngành y tế đạt được những thành tựu quan trọng như nâng cao sức khỏe cộng đồng, giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng, tăng tỷ lệ tiêm chủng mở rộng và phòng chống dịch bệnh hiệu quả. Trong những năm qua, họ đã triển khai hiệu quả các chương trình mục tiêu y tế dân số như phòng chống dịch bệnh, suy dinh dưỡng trẻ em, tiêm chủng mở rộng, công tác dân số và kế hoạch hóa gia đình.

Tuy nhiên, mặc dù đảm đương nhiều nhiệm vụ quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân, mức phụ cấp dành cho nhân viên y tế thôn bản hiện nay vẫn còn rất thấp. Mức phụ cấp hàng tháng chỉ dao động từ 0,3 đến 0,5 lần mức lương cơ sở, tùy thuộc vào khu vực. Điều này đã dẫn đến tình trạng nhiều nhân viên y tế thôn bản được đào tạo xin thôi việc hoặc không còn nhiệt huyết với công việc.

Bên cạnh đó, những quy định mới về trình độ chuyên môn cũng đang đặt ra nhiều thách thức, ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của mạng lưới y tế cộng đồng. Thông tư 27/2023/TT-BYT của Bộ Y tế quy định nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản phải có trình độ chuyên môn từ trung cấp trở lên. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều người chưa qua đào tạo sẽ không đáp ứng tiêu chuẩn mới.

Để giải quyết những vấn đề này, cần có những điều chỉnh căn bản trong chính sách. Việc tăng mức phụ cấp hàng tháng, áp dụng chế độ phụ cấp công bằng, tổ chức lại việc quản lý và đầu tư vào đào tạo là những giải pháp quan trọng. Việc duy trì và phát triển mạng lưới cán bộ y tế thôn bản là vô cùng cần thiết để đảm bảo mọi người dân, dù ở bất cứ đâu, đều có quyền được chăm sóc sức khỏe một cách tốt nhất.

Trước mắt, cần nâng cao mức phụ cấp hàng tháng để đảm bảo tính ổn định của đội ngũ nhân viên y tế thôn bản và phù hợp với thực tiễn về mức sống hiện nay. Ngoài ra, cần có cơ chế áp dụng chi trả phụ cấp đối với nhân viên y tế tại các tổ dân phố thuộc các phường, thị trấn để đảm bảo sự công bằng, hợp lý trong hoạt động của mạng lưới y tế thôn bản, khu phố trên cả khu vực nông thôn và đô thị.

Cùng với đó, cần tổ chức lại việc quản lý đội ngũ nhân viên y tế thôn bản theo hướng chính quy và khoa học hơn. Việc đầu tư vào đào tạo cũng là một yếu tố quan trọng, cần quan tâm bố trí kinh phí, hỗ trợ công tác đào tạo mới và đào tạo liên tục để đáp ứng kịp thời nhu cầu nhân lực, tạo điều kiện cho nhân viên y tế thôn bản được học tập nâng cao trình độ chuyên môn, cập nhật kiến thức mới và học hỏi kinh nghiệm.