Với sự chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học, Việt Nam có cơ hội vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Các chuyên gia quốc tế đã đưa ra quan điểm này dựa trên kinh nghiệm phát triển khoa học không gian ở các nước tiên tiến.

Tại tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời.

TS Quang cho biết, từ nền tảng siêu dẫn ban đầu, Saclay tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua hợp tác với các startup và tập đoàn. Ông nhấn mạnh vai trò của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người.

Để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng. Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có.

TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng, để phát triển công nghệ vũ trụ, Việt Nam cần tăng cường hợp tác quốc tế và học hỏi kinh nghiệm từ các nước tiên tiến. Việc hợp tác với các tổ chức vũ trụ quốc tế như NASA, ESA (Cơ quan Vũ trụ châu Âu) sẽ giúp Việt Nam tiếp cận với công nghệ mới và kinh nghiệm quản lý.

TS Nguyễn Trọng Hiền cho rằng, Việt Nam có thể bắt đầu với các dự án nhỏ, đơn giản và từ từ phát triển lên. Điều quan trọng là phải tạo ra môi trường thuận lợi cho các nhà khoa học và doanh nghiệp để họ có thể phát triển công nghệ vũ trụ.

Tóm lại, với sự chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học, Việt Nam có cơ hội vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp cũng là yếu tố quan trọng để phát triển lĩnh vực này.

Ngày 24 tháng 7, Báo Tiền Phong đã tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề “Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới”. Sự kiện này nhằm khẳng định vai trò và vị thế quan trọng của ngành công nghệ vũ trụ, đồng thời nhận diện những thách thức và khó khăn mà ngành này đang phải đối mặt.

Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, đã phát biểu khai mạc buổi tọa đàm. Ông nhấn mạnh rằng trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ không còn là lĩnh vực giới hạn trong các chương trình khám phá không gian của một số ít quốc gia. Thay vào đó, ngành công nghệ này đã trở thành một trụ cột chiến lược của nhiều nền kinh tế hiện đại, với các ứng dụng thiết thực trong đời sống hàng ngày như dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, viễn thông, nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, logistics, cũng như trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng.

Theo ông Sưởng, báo cáo mới nhất của Space Foundation cho thấy kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và dự kiến sẽ vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Kết quả này cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và tiềm năng to lớn của ngành công nghệ vũ trụ. Mặc dù công nghệ vũ trụ tại Việt Nam còn ở giai đoạn đầu phát triển, nhưng ông Sưởng tin rằng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực của các cơ quan, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ.

Ông Sưởng cũng nhấn mạnh rằng việc phát triển công nghệ vũ trụ sẽ giúp đất nước đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia đã thảo luận về những cơ hội và thách thức trong phát triển công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Họ cũng đưa ra đề xuất về các cơ chế chính sách và mô hình hợp tác hiệu quả nhằm thúc đẩy hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, với sự tham gia mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Buổi tọa đàm là dịp để các chuyên gia và khách mời chia sẻ kinh nghiệm, ý tưởng và giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Thông qua sự kiện này, Báo Tiền Phong hy vọng sẽ góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công nghệ vũ trụ và khuyến khích sự tham gia của các bên liên quan trong việc phát triển ngành công nghệ này.