Ngày 29/7/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times đã tổ chức Diễn đàn ‘Công nghệ năng lượng trong Kỷ nguyên mới’. Sự kiện này là dịp để các chuyên gia, doanh nghiệp và đại diện các ban, bộ, ngành trao đổi và đánh giá thực trạng, nhận diện cơ hội và thách thức, cũng như đề xuất các giải pháp đột phá cho ngành năng lượng.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Đào Quang Bính – Phó Chủ tịch Hội đồng biên tập, Tổng Thư ký Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy/Vietnam Economic Times – cho biết nhu cầu năng lượng cho sản xuất, kinh doanh và đời sống người dân ngày càng tăng cao trong bối cảnh Việt Nam tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ. Tuy nhiên, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và những thách thức toàn cầu như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng và cạn kiệt tài nguyên đòi hỏi một cuộc chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ.

Theo Bộ Công Thương, nhu cầu điện năng của Việt Nam dự kiến tăng 8-10% mỗi năm trong thập kỷ tới. Tuy nhiên, các nguồn năng lượng sơ cấp trong nước như thủy điện, than đá và dầu khí đang dần cạn kiệt, dẫn tới việc phải phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu, nhiên liệu nhập khẩu. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu gây ra.

Ông Đào Quang Bính khẳng định rằng con đường phát triển năng lượng theo phương cách truyền thống đã không còn phù hợp và cần một tư duy mới, cách tiếp cận mới, một cuộc cách mạng thực sự trong lĩnh vực năng lượng, với lời giải nằm ở công nghệ. Việc ứng dụng các công nghệ hiện đại, tiên tiến và chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới là điều kiện tiên quyết để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường.

TS. Tạ Đình Thi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội – cũng đồng quan điểm, cho rằng việc ứng dụng các công nghệ hiện đại, tiên tiến và chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới không còn là lựa chọn mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường.

Đặc biệt, tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ đạt mức phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam đã có những bước đi quan trọng, bao gồm hoàn thiện thể chế và ban hành các luật liên quan.

TS. Tạ Đình Thi đề xuất 5 nội dung trọng tâm thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, các công nghệ năng lượng mới, bao gồm phát triển năng lượng tái tạo, công nghệ năng lượng tương lai, lưới điện thông minh, hoàn thiện thể chế và phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng.

Diễn đàn ‘Công nghệ năng lượng trong Kỷ nguyên mới’ là một bước quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của ngành năng lượng tái tạo và công nghệ năng lượng mới tại Việt Nam, nhằm đạt được mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.

Các nhà nghiên cứu đã đạt được một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực laser phát xạ bề mặt tinh thể quang tử (PCSEL), một loại laser được biết đến với độ sáng cao và khả năng kiểm soát nhiệt được cải thiện. PCSEL là một công nghệ laser tiên tiến, cho phép tạo ra chùm tia sáng tập trung và ổn định, điều này rất quan trọng trong nhiều ứng dụng, đặc biệt là trong lĩnh vực quốc phòng.

Thành tựu này liên quan đến việc thiết kế lại cấu trúc của PCSEL, giúp cải thiện hiệu suất khi sử dụng liên tục ở công suất cao. Thiết kế mới này cho phép PCSEL hoạt động ở nhiệt độ phòng và phát ra bước sóng an toàn cho mắt, trong khi duy trì chất lượng chùm tia ổn định trong quá trình sử dụng liên tục. Các thử nghiệm sử dụng hình ảnh hồng ngoại và phổ kế đã xác nhận hiệu suất của laser và khả năng duy trì chùm tia ổn định, tập trung chặt chẽ ở bước sóng 1,5 micromét.

Khác với các PCSEL trước đây dựa vào lỗ thông khí để làm mát, cấu trúc mới đã loại bỏ khiếm khuyết về sự dịch chuyển nguyên tử, cải thiện độ ổn định nhiệt và độ bền bỉ dài hạn. Sự cải tiến này giúp PCSEL có thể hoạt động hiệu quả trong môi trường khắc nghiệt và đòi hỏi cao về độ ổn định.

So với các loại laser phát xạ bề mặt khoang dọc (VCSEL) phổ biến hơn, PCSEL có thể được mở rộng cho các vai trò tầm xa, công suất cao trong phòng thủ tên lửa, vũ khí drone và hệ thống không gian. Chùm tia đơn chế độ và khả năng chịu nhiệt của chúng hỗ trợ các thiết kế quân sự mà không cần hệ thống làm mát cồng kềnh, mang lại cho các nhà thiết kế quốc phòng sự linh hoạt hơn cho các nền tảng di động và trên độ cao lớn.

Với sự hỗ trợ từ Phòng Thí nghiệm Nghiên cứu Không quân Mỹ (US Air Force Research Laboratory), nhóm nghiên cứu đã giải quyết được một trở ngại lớn trong phát triển laser: tăng công suất đầu ra mà không gây quá nhiệt hay sụp đổ cấu trúc. Hiện nhóm nghiên cứu đang tiếp tục nâng công suất đầu ra, thu nhỏ kích thước và hoàn thiện phương pháp sản xuất để đẩy nhanh quá trình tích hợp vào các nền tảng quốc phòng.

Nhóm nghiên cứu tin rằng những cải tiến này sẽ mở ra nhiều cơ hội mới cho việc ứng dụng PCSEL trong các lĩnh vực khác nhau, từ quốc phòng đến công nghệ thông tin và y tế. Sự phát triển của PCSEL có thể giúp tạo ra các hệ thống laser hiệu suất cao, nhỏ gọn và tiết kiệm năng lượng, góp phần vào sự tiến bộ của công nghệ laser trong tương lai.