Trong không khí trang nghiêm và đầy cảm xúc của cuộc gặp mặt người có công và nhân chứng lịch sử tiêu biểu nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, ông Lê Xuân Chinh, một cựu binh sinh năm 1954, trú tại xã Thanh Yên, tỉnh Điện Biên, đã để lại ấn tượng sâu sắc với nụ cười ấm áp và ánh mắt sáng.

Khuôn mặt của ông từng xuất hiện trong bức ảnh nổi tiếng “Nụ cười chiến thắng bên Thành cổ Quảng Trị” đã trở thành biểu tượng của niềm tin và hy vọng trong những ngày tháng chiến tranh khốc liệt. Nhớ lại mùa hè đỏ lửa năm 1972, ông Chinh kể rằng vào thời điểm đó, ông là một chàng trai 17 tuổi, tự nguyện viết đơn nhập ngũ để góp phần bảo vệ Tổ quốc.

Với nhiệm vụ là dẫn lực lượng chủ lực, chuyển công văn và mệnh lệnh từ chỉ huy xuống các đơn vị chiến đấu đang cầm cự giữa vòng vây đạn pháo tại Thành cổ Quảng Trị, ông và đồng đội đã trải qua những ngày đêm mưa bom bão đạn. Ông Chinh nghẹn ngào nhớ lại: “Đồng đội hy sinh rất nhiều, nhưng những người còn sống không ai được phép gục ngã. Anh em đã ngã xuống thì chúng tôi càng phải giữ chắc tay súng mà tiến lên.”

Bức ảnh “Nụ cười chiến thắng bên Thành cổ Quảng Trị” được chụp vào sáng 15/8/1972, tại một chốt đóng quân ở phía Đông, gần sát bờ sông Thạch Hãn. Ông Chinh là người trẻ nhất trong nhóm chiến sĩ, tay cầm khẩu súng B40, và được phóng viên Đoàn Công Tính chụp ảnh.

Ông Chinh chia sẻ: “Lúc đó thấy nhà báo thì ai cũng muốn được chụp ảnh. Biết đâu được khi bức ảnh này lên báo, biết đâu được bố mẹ nhận ra mình và biết rằng con mình vẫn còn sống. Chúng tôi nghĩ như thế nên khi nhà báo nói ‘các đồng chí cười lên’ thì tất cả đều cười.”

Nụ cười giữa bom đạn chiến tranh ấy cũng bởi ông và đồng đội khi ấy luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Quân đội, tin rằng cuối cùng họ sẽ giành thắng lợi. Trận Thành cổ kéo dài 81 ngày đêm, ông Chinh bám trụ đến 70 ngày. Chiều 5/9/1972, trên đường mang công văn, ông dính pháo bầy và được đồng đội đưa về Bệnh viện dã chiến 112.

Ông Chinh nói: “Cũng trong năm 1972, khi đơn vị rút ra Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa, tôi nhìn thấy tấm ảnh trên Báo Quân đội Nhân dân do thủ trưởng đơn vị cho xem.”

Dù đã trải qua những năm tháng chiến tranh ác liệt hay hành trình mưu sinh đầy gian khó nơi vùng đất mới, người cựu binh với “nụ cười chiến thắng” ấy vẫn giữ vẹn nguyên khí chất người lính năm xưa – kiên cường, chân thành và lặng lẽ cống hiến. Với ông, sống sót trở về đã là một may mắn lớn lao, còn được đồng đội nhớ đến, được Tổ quốc tri ân là niềm vinh dự thiêng liêng, không gì có thể sánh được.

Nhằm mục đích kết nối thế hệ trẻ với lịch sử Việt Nam, nhóm dự án Người Việt Nam đã phát động chiến dịch ‘Sao Đầu Mũ’, một hành trình kéo dài từ ngày nay đến ngày 17 tháng 9. Chiến dịch này hướng đến việc giúp giới trẻ khám phá và hiểu rõ hơn về lịch sử Việt Nam từ năm 1945 đến nay thông qua các hoạt động sáng tạo và công nghệ hiện đại.

Một trong những điểm nhấn của chiến dịch là Video Series ‘Sao trên chiến trận’ – một chuỗi 4 tập phim tài liệu ngắn sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để phục dựng tư liệu lịch sử. Những hình ảnh đen trắng cũ kỹ của thời kỳ chiến tranh đã được làm sống động trở lại thông qua công nghệ AI. Các video không chỉ đơn thuần kể lại chuyện xưa mà còn giúp người trẻ cảm thấy gần gũi và kết nối với quá khứ thông qua công nghệ hiện đại.

Chiến dịch ‘Sao Đầu Mũ’ không chỉ giới hạn ở video mà còn tiếp nối với triển lãm tương tác tại Bảo tàng Biệt động Sài Gòn – Gia Định vào ngày 27-28 tháng 7 tới đây, nhân dịp 78 năm Ngày thương binh, liệt sĩ. Tại đây, các bạn trẻ sẽ có cơ hội trải nghiệm thực tế qua tư liệu, nghe những lời kể từ nhân chứng sống và tham gia vào các hoạt động kết nối xuyên thế hệ.

Chiến dịch quy tụ nhiều nhân vật lịch sử tiêu biểu như Bà Vũ Thị Minh Nghĩa, ông Phan Văn Hôn (Bảy Hôn), ông Nguyễn Văn Tàu (Tư Cang), bà Nguyễn Thị Bích Nga và nhiều cựu chiến binh, giao liên, nhân chứng lịch sử khác. Đại diện nhóm cho biết: ‘Người lính năm xưa giản dị và bình tâm sống, không đòi vinh danh. Nhưng chính họ đã làm nên đất nước. Dự án này là lời tri ân và cũng là một cách để thế hệ trẻ biết ơn và ghi nhớ’.

Với việc sử dụng công nghệ phục dựng ảnh, trí tuệ nhân tạo, cùng với thông điệp giàu cảm xúc, ‘Sao Đầu Mũ’ không chỉ là một chiến dịch truyền thông, mà còn là một nỗ lực kiến tạo ký ức tập thể bằng ngôn ngữ của thế hệ mới.

Ngoài ra, chiến dịch còn bao gồm đêm nghệ thuật ‘Vườn âm nhạc’ tại Nhà hát HTV, dự kiến tổ chức vào ngày 10 tháng 8 tới đây. Hoạt động nghệ thuật này sẽ là màn trình diễn lịch sử bằng âm nhạc và sân khấu hóa, nơi những ký ức trở thành chất liệu sáng tạo.

Lực lượng vũ trang Quân khu 4 đã tổ chức một cuộc thi tìm hiểu lịch sử với ứng dụng công nghệ số, nhằm thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giáo dục truyền thống và tạo ra một sân chơi lành mạnh, bổ ích cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân. Đây là lần đầu tiên cuộc thi này được tổ chức bởi Lực lượng vũ trang Quân khu 4, không chỉ dành cho cán bộ, chiến sĩ mà còn mở rộng đến đoàn viên, thanh niên và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn.

Trước đó, vào tối ngày 19/5/2025, Lễ phát động Cuộc thi Tìm hiểu lịch sử 80 năm Ngày truyền thống Lực lượng vũ trang Quân khu 4 đã diễn ra tại Hội trường A Quân khu 4. Chương trình được kết nối trực tuyến tại 100% điểm cầu từ cấp tiểu đoàn, trung đoàn, lữ đoàn, sư đoàn, Bộ Chỉ huy Quân sự các tỉnh, thành phố và cơ quan Quân khu. Thiếu tướng Đoàn Xuân Bường, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân khu, đã nhấn mạnh ý nghĩa của Cuộc thi, coi đây là đợt sinh hoạt chính trị có ý nghĩa sâu sắc, là dịp để mỗi cán bộ, chiến sĩ, đoàn viên, hội viên và nhân dân trên địa bàn Quân khu ôn lại chặng đường vẻ vang 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân và dân Khu 4 anh hùng.

Cuộc thi bao gồm các hình thức thi đa dạng như trắc nghiệm, tự luận, xử lý tình huống, phân tích các sự kiện lịch sử tiêu biểu. Các nội dung thi được xây dựng trên cơ sở tư liệu đã được số hóa một cách sinh động, dễ tiếp cận, giúp người dự thi tiếp cận lịch sử một cách trực quan và hấp dẫn. Đại tá Bùi Thế Kỷ, Trưởng phòng Công tác quần chúng Quân khu 4, cho biết Cuộc thi tập trung vào các nội dung gồm tìm hiểu lịch sử, truyền thống vẻ vang của lực lượng vũ trang Quân khu 4 qua 3 giai đoạn xây dựng, chiến đấu và trưởng thành. Cuộc thi đòi hỏi thí sinh phải có kiến thức vững chắc, tư duy tổng hợp, khả năng lập luận sâu sắc và trình bày mạch lạc.

Cuộc thi được tổ chức qua các vòng thi tháng và vòng thi chung kết. Vòng thi tháng được tổ chức trực tuyến trong ba đợt từ tháng 7 đến tháng 10 năm 2025. Vòng thi chung kết sẽ được tổ chức trực tuyến và trực tiếp vào ngày 13/10/2025 tại Hội trường A Quân khu 4. Thí sinh có thể tham gia Cuộc thi bằng cách truy cập trực tiếp tại địa chỉ website https://80namquankhu4.baoquankhu4.com.vn/ và https://cuocthi.congly.vn/learn-about/cuocthitimhieulichsuquankhu4. Quy chế và tài liệu tham khảo của cuộc thi được đăng tải trên website để thí sinh tham khảo.

Làng Yên Lạc, thuộc xã Hạ Bằng, hiện lên như một bức tranh idyllic về một làng quê Việt Nam với hình ảnh cây đa, giếng nước, và sân đình quen thuộc. Nổi bật trong bức tranh đó là cây đa 9 gốc, với tuổi thọ hơn 500 năm, đã trở thành biểu tượng gắn liền với lịch sử và cuộc sống của nhiều thế hệ người dân nơi đây.

Cây đa cao lớn tỏa bóng mát cho đình làng Yên Lạc, bên dòng Tích Giang hiền hòa. Theo ghi chép của sử sách, cây đa được trồng vào năm Hồng Đức nguyên niên, 1469, cùng thời điểm dựng đình. Truyền thuyết dân gian cũng kể rằng cây đa này vô cùng thiêng liêng, đã che chở và hỗ trợ 3 vị tướng của làng, giúp vua Hùng bảo vệ được bờ cõi Văn Lang trong thời kỳ dựng nước.

Qua hơn 500 năm tồn tại, cây đa ban đầu chỉ có một gốc, nhưng hiện nay đã phát triển thêm 8 gốc nữa. Cây đa 9 gốc đã trải qua nhiều trận bão lớn, nhưng vẫn đứng vững, không bao giờ bị gãy. Chỉ thỉnh thoảng, những cành đa lâu ngày bị mục mới tự gãy xuống. Trong những năm chiến tranh, dù giặc đã tàn phá nhiều nơi trong thành phố, cây đa 9 gốc vẫn nguyên vẹn. Cây chưa bao giờ bị sâu bệnh hay bị tàn phá bởi bất kỳ nguyên nhân nào.

Trong quá trình thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, xã Hạ Bằng ngày càng trở nên giàu đẹp. Cùng với sự phát triển kinh tế và hoàn thiện cơ sở hạ tầng, chính quyền và nhân dân trong xã luôn ý thức giữ gìn và phát huy giá trị những di sản mà cha ông đã để lại.

Bà Nguyễn Kim Loan, Chủ tịch UBND xã Hạ Bằng, cho biết: Gắn với xây dựng nông thôn mới, chính quyền và nhân dân xã Hạ Bằng luôn chú trọng bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp làm nền tảng cho sự phát triển. Từ ngàn xưa, hình ảnh cây đa, bến nước, sân đình đã trở thành biểu trưng đẹp đẽ trong tâm trí của người Việt về một làng quê thanh bình.

Mỗi dịp lễ hội, các tổ chức như hội phụ nữ, thanh niên, thiếu nhi, cựu binh Yên Lạc lại tụ họp dưới tán đa này, duy trì nếp sống làng quê. Cây đa vì thế giống như một chứng nhân lặng lẽ, lưu giữ những ký ức, truyền thống tốt đẹp trong dòng chảy không ngừng của sự đổi thay và phát triển.