Thế hệ Gen Z, những người sinh ra từ năm 1997 đến 2012, đang trở thành tâm điểm của sự chú ý do sự nhạy bén với công nghệ và tư duy mở của họ. Tuy nhiên, một thực tế đáng lo ngại đang xuất hiện: nhiều cá nhân Gen Z có xu hướng “lười làm nhưng lại tiêu xài giỏi”. Điều này đặt ra câu hỏi về giá trị và lối sống của thế hệ trẻ hiện nay.

Trung, cháu tôi 23 tuổi, tốt nghiệp ngành công nghệ thông tin gần một năm nhưng vẫn chưa có công việc ổn định, là một ví dụ điển hình. Trung đã từng làm việc tại một trường THCS nhưng chỉ sau hai tháng đã nghỉ việc với lý do “buồn, nhàm chán”. Tiếp đó, chị gái tôi xin việc ở một công ty tài chính cho Trung, nhưng chỉ hơn một tháng, cháu đã nghỉ việc với lý do “áp lực quá làm không nổi”. Trong khi việc kiếm tiền trở nên khó khăn, Trung lại tiêu tiền một cách “xuất sắc”. Cứ 2-3 ngày, chị gái tôi lại phải chuyển tiền vào tài khoản của cháu.

Thay vì tiết kiệm hay chi tiêu hợp lý khi vẫn còn phụ thuộc tài chính, Trung lại hưởng thụ cuộc sống một cách ung dung. Cháu thường xuyên khoe với bạn bè về việc “tận hưởng cuộc sống” và cho rằng đi làm là điều không cần thiết. “Gu” của Trung là những quán café sang trọng, nhà hàng Hàn, Nhật đắt đỏ, và các buổi “quẩy” tại bar, pub vào cuối tuần. Không chỉ xin tiền tiêu xài, Trung còn xin mẹ đầu tư bộ máy chơi game xịn xò gần cả 100 triệu đồng, với lý do “con phải thoải mái đầu óc mới đi làm kiếm tiền được”.

Hành động này cho thấy sự thiếu trách nhiệm với tiền bạc của Trung, cũng như sự vô tâm, vô cảm trước gánh nặng tài chính mà cha mẹ phải gánh. Thực trạng này không chỉ dừng lại ở Trung mà nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng một bộ phận Gen Z có xu hướng coi trọng trải nghiệm hơn tích lũy tài sản. Họ sẵn sàng chi trả cho những trải nghiệm ngắn hạn như du lịch, ẩm thực cao cấp, hay các thiết bị công nghệ mới nhất để bắt kịp xu hướng.

Tuy nhiên, nếu họ không có việc làm, thu nhập ổn định và biết cách quản lý tài chính, thì việc tiêu xài này sẽ trở thành một vấn đề đáng báo động. Một năm qua, cuộc sống của Trung như “tầm gửi”: ban ngày chẳng ai thấy mặt, đến khi mọi người đi ngủ thì mới mò xuống ăn, sau đó lại vùi đầu vào thế giới ảo với game online thâu đêm. Lối sống này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, mà còn khiến Trung bỏ lỡ những cơ hội để phát triển bản thân.

Sự chiều chuộng “bất chấp” của chị tôi, dù biết cả nhà ai cũng “ngứa mắt”, chỉ càng củng cố thêm thói quen sống dựa dẫm và thiếu trách nhiệm của cháu. “Lười làm nhưng tiêu xài giỏi” của một bộ phận Gen Z đang phản ánh một vấn đề lớn hơn về giáo dục gia đình hay chỉ là giai đoạn “lười, ký sinh” tạm thời của một thế hệ lớn lên trong điều kiện quá đủ đầy? Điều này cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc để Gen Z có thể phát huy tối đa tiềm năng của mình, trở thành những cá nhân tự lập và đóng góp tích cực cho xã hội.

Diễn đàn “Ý kiến GEN Z” – Không gian để sẻ chia

Mỗi thế hệ đều có tiếng nói riêng. Gen Z – người trẻ giữa thế giới nhiều chuyển động – cũng có những suy nghĩ, cảm xúc, trăn trở về các vấn đề trong cuộc sống. Diễn đàn “Ý kiến gen Z – không gian để sẻ chia” là nơi lắng nghe những góc nhìn ấy – một không gian để nói điều mình nghĩ, viết điều mình cảm nhận. Đây còn là nhịp cầu đối thoại giữa gen Z với các thế hệ đi trước để hiểu nhau hơn, đồng hành cùng nhau tốt hơn.

Nếu có điều muốn sẻ chia, bạn có thể gửi bài từ 600-800 từ đến: ykiengenz@baophunu.org.vn.

Nhiều tài xế xe ôm công nghệ đang chuyển đổi tư duy từ phụ thuộc vào một ứng dụng để mưu sinh. Anh Lê Văn Thông, 34 tuổi, một tài xế công nghệ tại TP.HCM, chia sẻ rằng sau gần một năm làm việc với thu nhập không ổn định, anh đã quyết định thay đổi cách sống. Thay vì chỉ tập trung vào công việc tài xế, anh Thông giờ đây chỉ chạy xe vào buổi sáng và dành thời gian còn lại để bán trái cây online. “Tôi không bỏ công việc tài xế xe ôm công nghệ, nhưng tôi không muốn nó kiểm soát cuộc đời mình nữa”, anh Thông nói.

Việc chuyển đổi tư duy này không chỉ diễn ra ở anh Thông. Nhiều tài xế công nghệ trẻ đang tìm kiếm các nguồn thu nhập đa dạng để giảm thiểu sự phụ thuộc vào một công việc duy nhất. Anh Tạ Công Lâm Quốc Phong, 32 tuổi, đã quyết định học lập trình trong thời gian chờ đợi đơn hàng. “Mục tiêu của tôi là trong 6 tháng tới sẽ có chứng chỉ nghề và tìm một công việc ổn định hơn”, anh Phong chia sẻ. Việc học lập trình không chỉ giúp anh Phong có được kỹ năng mới mà còn mở ra cơ hội việc làm trong lĩnh vực công nghệ thông tin.

Không chỉ học nghề, một số tài xế công nghệ còn tạo ra các nhóm hỗ trợ lẫn nhau để chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ nhau trong công việc. Đỗ Thế Anh, 27 tuổi, cho biết anh đã tạo một nhóm Zalo với hơn 150 thành viên để chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau trong công việc. Việc tạo ra các nhóm hỗ trợ này không chỉ giúp các tài xế công nghệ có được sự hỗ trợ mà còn tạo ra một cộng đồng chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau.

Theo thạc sĩ xã hội học Đỗ Minh Sơn, trạng thái “treo” ở những người làm nghề tự do, như shipper và tài xế công nghệ, có thể dẫn đến chán nản và mất phương hướng. Ông Sơn nhìn nhận rằng việc các tài xế công nghệ tự thay đổi bằng cách học nghề, tìm công việc khác làm song song là một biểu hiện đáng khích lệ. Ông Sơn khuyên rằng thay vì nuối tiếc thu nhập đỉnh điểm từng đạt được, những người trẻ làm nghề này cần chấp nhận điều chỉnh kỳ vọng và học thêm kỹ năng.

“Khi nghề chính không còn nuôi nổi, hãy học cách đa nguồn thu bằng nhiều công việc khác. Hãy bắt đầu từ một hành động nhỏ, như học một kỹ năng mới, tìm một nhóm bạn đồng hành, thay đổi nhịp sống… để thoát khỏi sự trì trệ và chủ động cho tương lai sau này”, ông Sơn nói. Việc đa dạng hóa nguồn thu nhập và học thêm kỹ năng không chỉ giúp các tài xế công nghệ có được sự ổn định về tài chính mà còn mở ra cơ hội phát triển trong tương lai.

Việc chuyển đổi tư duy và đa dạng hóa nguồn thu nhập của các tài xế công nghệ cho thấy sự chủ động và tích cực của họ trong việc thay đổi cuộc sống. Với sự hỗ trợ của công nghệ và sự đa dạng hóa nguồn thu nhập, các tài xế công nghệ có thể tạo ra một tương lai ổn định và phát triển hơn.