Ngành logistics Việt Nam đang trải qua một giai đoạn phát triển nhanh chóng, với tốc độ tăng trưởng trung bình từ 14-16% mỗi năm, cao gần gấp đôi so với tốc độ tăng GDP. Tuy nhiên, việc áp dụng các giải pháp thân thiện môi trường, hay còn gọi là chuyển đổi xanh, vẫn còn nhiều thách thức đối với phần lớn doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Xu hướng chuyển đổi xanh trong ngành logistics đang trở thành xu thế toàn cầu, và các doanh nghiệp Việt Nam cũng bắt đầu nhận thức được yêu cầu về chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Tuy nhiên, việc thực thi trên thực tế còn hạn chế do nhiều rào cản, bao gồm vấn đề vốn, công nghệ và thực thi chính sách.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết rằng yêu cầu về chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đã dần được các doanh nghiệp nhận thức, nhưng việc thực thi trên thực tế còn hạn chế. Ông Đặng Vũ Thành, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), cũng cho biết rằng chuyển đổi xanh không còn là xu hướng, mà đã và đang hiện diện trong từng hoạt động hằng ngày của doanh nghiệp logistics trên toàn cầu.

Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp logistics, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm đến 95%, vẫn đang loay hoay với bài toán vốn, công nghệ và thực thi chính sách. TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho biết rằng điểm nghẽn đầu tiên là vấn đề “tiền đâu?”. Trong khi 95-97% doanh nghiệp logistics là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), thì thị trường tài chính xanh ở Việt Nam lại còn rất non trẻ.

Tính đến giữa năm nay, quy mô tài chính xanh chỉ chiếm 4,35% tổng tín dụng, thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu 10% như kỳ vọng. Các chuyên gia đều thống nhất rằng cần có sự điều phối mạnh mẽ từ Nhà nước, đặc biệt là các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước… Không thể chỉ kỳ vọng vào nỗ lực của doanh nghiệp khi các điều kiện về tài chính, pháp lý, và hạ tầng vẫn còn quá nhiều bất cập.

Nhà nước cần sớm tích hợp chính sách ưu đãi thuế, trợ cấp cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh, đưa trạm sạc, kho xanh, logistics thông minh vào quy hoạch đầu tư công. Từ góc độ chính sách, các chuyên gia cho rằng, không thể có phát triển xanh nếu không có dòng vốn xanh. Và để có dòng vốn đó, cần sự chung tay của cả hệ thống, từ cơ quan quản lý, ngân hàng, đến chính sách tài khóa và tiền tệ hỗ trợ chuyển đổi xanh rõ ràng, minh bạch và có thể đo lường.

Tạp chí Kinh tế – Tài chính đã tổ chức tọa đàm Chính sách tài chính phát triển logistics xanh, nhằm thảo luận về các giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp logistics Việt Nam trong việc áp dụng các giải pháp thân thiện môi trường. Các chuyên gia hy vọng rằng, với sự chung tay của cả hệ thống, ngành logistics Việt Nam sẽ sớm đạt được mục tiêu chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.

Ngày 18/7/2025, tại Hà Nội, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) đã tổ chức thành công chương trình đào tạo ‘Tài chính xanh và Dự án các-bon’. Sự kiện này nằm trong khuôn khổ thỏa thuận hợp tác giữa Agribank và Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng về tài chính xanh và dự án các-bon cho đội ngũ cán bộ của ngân hàng.

Chương trình đào tạo được thiết kế với tính chuyên sâu và thực tiễn cao, thu hút sự tham gia của nhiều đơn vị thuộc Agribank, bao gồm các thành viên Ban chỉ đạo và Tổ giúp việc triển khai ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) trong hệ thống Agribank, Đội thi ESG Agribank, cũng như người lao động làm nghiệp vụ liên quan tại một số đơn vị thuộc Trụ sở chính và Trường Đào tạo cán bộ. Với sự hỗ trợ từ Viện IBT – Trường Đại học Kinh tế – Luật, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, chương trình đào tạo do đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm biên soạn và điều hành.

TS. Trịnh Thục Hiền – Khoa Luật Kinh tế, Trường Đại học Kinh tế, Luật là một trong những giảng viên chính của chương trình đào tạo. Bà đã chia sẻ những kiến thức quý giá về tài chính xanh và dự án các-bon, giúp tham gia nâng cao hiểu biết về chủ đề này. Chương trình tập trung vào 6 mô-đun quan trọng, bao gồm giới thiệu về tài chính xanh và vai trò của nó trong ngân hàng, cơ chế định giá các-bon, cơ hội tài chính khí hậu cho ngân hàng, đánh giá và quản lý rủi ro liên quan đến tài chính xanh, chính sách và quy định mới về tài chính xanh và thị trường các-bon, cũng như phân tích tình huống thực tế và xây dựng chiến lược triển khai.

Thông qua chương trình này, Agribank thể hiện sự quan tâm sâu sắc của lãnh đạo và cán bộ đối với chủ đề tài chính xanh và ESG. Trong thời gian qua, Agribank đã chủ động hành động vì mục tiêu phát triển bền vững quốc gia bằng cách định hình lại các dòng vốn đầu tư, ưu tiên các hoạt động sản xuất kinh doanh thân thiện với môi trường và có trách nhiệm xã hội. Việc nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ Agribank về ESG là một phần quan trọng trong cam kết mạnh mẽ của Agribank để đạt được các mục tiêu quốc gia về bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế xanh theo Chiến lược Quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050.

Agribank đã và đang tích cực thực hiện các hoạt động hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, trong đó có việc triển khai các giải pháp tài chính xanh và thực hiện các dự án các-bon. Với việc tổ chức chương trình đào tạo này, Agribank mong muốn tiếp tục nâng cao nhận thức và năng lực của đội ngũ cán bộ về các vấn đề liên quan đến tài chính xanh và ESG, từ đó đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế và bảo vệ môi trường.

Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh và Agribank đã ký kết thỏa thuận hợp tác để triển khai các chương trình đào tạo và nghiên cứu về tài chính xanh và ESG. Sự hợp tác này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc kết nối giữa thế giới học thuật và thực tiễn kinh doanh, giúp nâng cao năng lực và kiến thức của đội ngũ cán bộ trong lĩnh vực tài chính xanh và phát triển bền vững.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường đang trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với toàn cầu, việc Agribank chủ động tổ chức chương trình đào tạo về tài chính xanh và dự án các-bon thể hiện sự cam kết mạnh mẽ của ngân hàng đối với mục tiêu phát triển bền vững.

Việt Nam đang nổi lên là một quốc gia có tiềm năng phát triển điện gió ngoài khơi lớn nhất khu vực Đông Nam Á, với tổng công suất ước tính lên đến gần 600 GW. Bên cạnh đó, với nguồn sinh khối dồi dào từ hoạt động nông nghiệp và mức bức xạ mặt trời cao quanh năm ở khu vực miền Trung và miền Nam, tiềm năng để phát triển năng lượng sạch ở Việt Nam được đánh giá là rất lớn.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi sang sử dụng nguồn năng lượng sạch đang gặp phải một số khó khăn. Tỷ trọng của năng lượng tái tạo trong tổng cung năng lượng của quốc gia vẫn còn thấp. Số lượng dự án đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi và LNG, vẫn còn hạn chế. Đây là những nguồn năng lượng được coi là trụ cột trong quá trình chuyển dịch cơ cấu nguồn điện nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng quá trình hiện thực hóa tiềm năng điện gió ngoài khơi và LNG đang bị chậm lại đáng kể. Mặc dù Quy hoạch điện VIII đã điều chỉnh và nâng cao mục tiêu phát triển điện gió ngoài khơi và điện khí LNG, nhưng đến nay vẫn chưa có dự án điện gió ngoài khơi nào được triển khai thực tế. Chỉ có 3 trong số 13 dự án LNG hiện hữu đang được thực hiện đúng tiến độ.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được xác định đến từ ba “nút thắt” lớn: Thiếu cơ chế giá điện rõ ràng và hấp dẫn; thủ tục đầu tư và phê duyệt dự án còn chồng chéo và phức tạp; và đặc biệt là khó khăn trong việc huy động vốn, cả vốn đầu tư ban đầu lẫn vốn vận hành dài hạn. Nếu không giải quyết được những “nút thắt” này, việc đạt được mục tiêu đã đề ra trong Quy hoạch điện VIII và cam kết Net Zero vào năm 2050 sẽ gặp nhiều khó khăn.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, một chuyên gia tài chính, nhận định rằng: “Dòng vốn dành cho phát triển năng lượng sạch sẽ không tự chảy đến nếu không có một hệ sinh thái tài chính xanh rõ ràng, cơ chế bảo lãnh tín dụng hợp lý và hành lang pháp lý minh bạch, ổn định lâu dài”. Sự hạn chế trong việc thiếu bộ tiêu chí thống nhất đánh giá dự án xanh, thị trường trái phiếu xanh chưa phát triển đầy đủ, cùng với đó là sự thiếu cơ chế ưu đãi thuế và phí, đang là những rào cản khiến dòng vốn xanh vẫn còn chảy chậm.

Để khuyến khích và thúc đẩy phát triển năng lượng sạch, nhiều chuyên gia trong nước và quốc tế đã đề xuất rằng Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý về tài chính xanh. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc ban hành tiêu chuẩn quốc gia về dự án xanh, tạo lập thị trường trái phiếu xanh với cơ chế ưu đãi về thuế và tín dụng, và khuyến khích các ngân hàng thương mại phát triển sản phẩm tín dụng xanh thông qua hỗ trợ lãi suất và chia sẻ rủi ro từ quỹ bảo lãnh.

Trong bối cảnh dòng vốn quốc tế còn dè dặt, sự tham gia tích cực và chủ động của các doanh nghiệp nhà nước hàng đầu như Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ đóng vai trò quan trọng. Với năng lực tài chính mạnh mẽ, uy tín quốc tế và vai trò trong ngành năng lượng, những doanh nghiệp này có thể đóng vai trò là “cầu nối tín nhiệm” giữa Chính phủ và các nhà đầu tư quốc tế.

Việt Nam đã cam kết đạt Net Zero vào năm 2050 và đặt mục tiêu phát triển điện gió ngoài khơi và LNG thành trụ cột an ninh năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, để biến những mục tiêu này thành hiện thực, cần có những hành động cụ thể và quyết liệt ngay từ bây giờ.