Thời gian gần đây, nhiều vụ việc ‘bắt cóc online’ tinh vi đã xảy ra, đặt ra nhiều câu hỏi về sự kết nối trong gia đình và những hiểm họa tiềm ẩn từ thế giới ảo. Những kẻ lừa đảo thường giả danh công an hoặc cơ quan chức năng để lừa đảo, yêu cầu nạn nhân dàn dựng kịch bản bắt cóc, tống tiền. Thế giới mạng, vốn được xem là không gian học tập, kết nối và giải trí, đang dần trở thành ‘vùng xám’ tiềm ẩn nhiều rủi ro khôn lường, đặc biệt với lứa tuổi trẻ vị thành niên.

Theo Báo cáo của Văn phòng Tổng Y sĩ Hoa Kỳ, năm 2023, có 95% thanh thiếu niên Mỹ từ 13-17 tuổi sử dụng mạng xã hội, trong đó hơn một phần ba dùng gần như liên tục. Tổ chức Common Sense Media của Mỹ cũng đưa ra số liệu vào năm 2025, khoảng 70% thanh thiếu niên Mỹ từng dùng AI (trí tuệ nhân tạo) để ‘trút bầu tâm sự’. Và hơn 30% nói rằng, họ chia sẻ chuyện nghiêm túc với AI còn hơn với người thật.

Tại Việt Nam, báo cáo của UNICEF – Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc – năm 2022 chỉ ra rằng 82% trẻ từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi dùng Internet hàng ngày. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng cảnh báo rằng thanh thiếu niên Việt Nam hiện dùng mạng xã hội trung bình 5-7 giờ mỗi ngày.

Chuyên gia giáo dục, Phó Viện trưởng Viện Học tập suốt đời Tống Liên Anh chia sẻ, sự đứt gãy trong kết nối gia đình ở thời đại mạng bùng nổ như hiện nay không còn là chuyện hiếm. Chuyên gia Tống Liên Anh đưa ra lời khuyên trong vấn đề giáo dục ở gia đình: ‘Đôi khi, một bữa cơm không có điện thoại, một buổi tối đi bộ cùng nhau, hay chỉ là cùng con xem lại một bộ phim cũ cũng đủ tạo nên kết nối. Tôi thường khuyên phụ huynh hãy học cách hỏi con về cảm xúc chứ đừng chỉ hỏi về điểm số hay thành tích. Một câu như ‘Hôm nay con có vui không?’, ‘Có điều gì làm con mệt không?’ tưởng đơn giản, nhưng lại có thể mở ra cánh cửa để cha mẹ bước vào thế giới tâm tư đầy bí mật và xáo trộn của trẻ một cách rất tự nhiên.

Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh cũng cho rằng, thế giới mạng xã hội đang có sức hút lớn với trẻ. Trẻ sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ với một người lạ trên mạng, chứ không phải bố mẹ. Mạng xã hội có nguy cơ tạo ra khoảng trống lớn giữa bố mẹ và con cái, đồng thời tạo ra chuỗi đứt gãy trong các mối quan hệ trong gia đình, khi các thành viên đều muốn dùng điện thoại, lướt mạng hơn là cùng nhau chuyện trò.

Để ngăn chặn những điều này, các bậc phụ huynh cần có những biện pháp thiết thực và hiệu quả. Trước hết, cha mẹ cần dành nhiều thời gian hơn cho con cái, tham gia vào các hoạt động cùng con, tăng cường tương tác và tạo kết nối thực sự. UNICEF cũng như các tổ chức khác đã đưa ra nhiều khuyến nghị về việc phụ huynh cần thiết phải tương tác, kết nối và giáo dục con cái trong thời đại công nghệ số.

Cuối cùng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục và bảo vệ trẻ em. Cần có những chương trình giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn và lành mạnh cho trẻ em. từ đó, giúp trẻ có thể sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả và an toàn.

Rối loạn ăn uống ở thanh thiếu niên đã tăng vọt đáng kể trong đại dịch COVID-19. Đối với Moorea Friedman, một trong những yếu tố góp phần vào sự gia tăng này là sự cô lập và dành nhiều thời gian trước màn hình máy tính, xem phim và chương trình truyền hình. Tại đây, các nhân vật chính thường được miêu tả một cách hoàn hảo, khiến Friedman tự hỏi liệu mình phải trông như vậy để được coi là xứng đáng và được yêu thương.

Quá trình đấu tranh với sự hoàn hảo và lo lắng đã khiến Friedman cảm thấy tồi tệ về bản thân. Khi thế giới bên ngoài dường như đang quay cuồng ngoài tầm kiểm soát, cô đã cố gắng kiểm soát những gì mình có thể – cơ thể của mình. Friedman cuối cùng đã ngừng có kinh nguyệt, một tình trạng gọi là vô kinh, là dấu hiệu cho thấy hormone của cơ thể cô không hoạt động đúng cách. Bác sĩ đã cảnh báo cô về vấn đề tim mạch, và Friedman nhận ra rằng mình đã bị mắc kẹt trong những mô hình gây hại cho tâm trí và cơ thể.

Rối loạn ăn uống là những căn bệnh phức tạp, theo bác sĩ nhi khoa Eva Trujillo, chủ tịch của Hiệp hội chuyên gia rối loạn ăn uống quốc tế. Chúng có thể tái cấu trúc não bộ, giảm kích thước não, và khiến việc tập trung và điều chỉnh cảm xúc trở nên khó khăn hơn. Suy dinh dưỡng có thể làm chậm quá trình trao đổi chất, ảnh hưởng đến mật độ xương và thậm chí dẫn đến ngừng tim. Tuy nhiên, với điều trị đúng cách, người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn.

Quá trình hồi phục, theo Trujillo, đòi hỏi não bộ cần thời gian, thực phẩm, trị liệu và sự thương xót để lành lại. Với vai trò là người đồng sáng lập Comenzar de Nuevo, một cơ sở điều trị hàng đầu ở Mỹ Latinh, Trujillo đã giúp bệnh nhân của mọi lứa tuổi và tầng lớp xã hội nhận được hỗ trợ và xây dựng kỹ năng khi hồi phục.

Đối với Friedman, việc hồi phục cũng bao gồm việc vận động cho các thanh thiếu niên khác đang vật lộn với rối loạn ăn uống và các tình trạng sức khỏe tâm thần khác. Cô đã bắt đầu một podcast về sức khỏe tâm thần và sức khỏe gọi là Balancing Act. Mục tiêu của cô là giúp những người khác cảm thấy như họ không phải chiến đấu một mình, bởi vì cô biết cảm giác như thế nào khi phải vật lộn một mình.

Thông qua câu chuyện của mình, Friedman hy vọng có thể truyền cảm hứng và hỗ trợ cho những người đang trải qua những khó khăn tương tự. Sự hỗ trợ và nhận thức về rối loạn ăn uống và sức khỏe tâm thần là rất quan trọng trong việc giúp những người trẻ tuổi vượt qua khó khăn và xây dựng một tương lai khỏe mạnh hơn.

Khóa tu ‘Phật ơi, con về rồi!’ lần thứ 3 đã diễn ra từ ngày 27 đến 30-7 tại chùa Thanh Hà, thu hút sự tham gia của 350 khóa sinh, bao gồm các em thanh thiếu niên và tình nguyện viên trên địa bàn. Trong suốt 4 ngày diễn ra, các em đã được trải nghiệm nhiều hoạt động ý nghĩa và bổ ích, tạo cơ hội để các bạn trẻ phát triển tâm hồn và đạo đức trong môi trường Phật giáo.

Các hoạt động trong khóa tu bao gồm tụng kinh, ngồi thiền, nghe pháp thoại và sinh hoạt chung cùng các chương trình văn hóa – nghệ thuật Phật giáo. Thượng tọa Thích Tâm Đức, Ủy viên Thường trực Hội đồng Trị sự, Chứng minh Ban Trị sự Phật giáo tỉnh, trụ trì chùa Thanh Hà cho biết: “Khóa tu này không chỉ là hành trình để các bạn trẻ quay về với Phật pháp mà còn là dịp để sống chậm lại, quay về với tâm hồn trong sáng, yêu thương bản thân và kết nối chân thành với mọi người xung quanh”.

Với những hoạt động thiết thực và ý nghĩa, khóa tu đã để lại nhiều dấu ấn đẹp và trở thành cơ hội để các bạn trẻ phát triển tâm hồn và đạo đức. Thông qua sự kiện này, chùa Thanh Hà hy vọng sẽ mang đến cho các em những trải nghiệm quý giá và giúp các em xây dựng được nền tảng tinh thần vững chắc cho cuộc sống sau này.

Khóa tu ‘Phật ơi, con về rồi!’ là một trong những hoạt động thường niên của chùa Thanh Hà nhằm hướng dẫn và hỗ trợ các bạn trẻ trên con đường tu học Phật pháp. Với sự tham gia của các em thanh thiếu niên và tình nguyện viên, khóa tu đã trở thành một sân chơi bổ ích và thú vị, giúp các em có được những trải nghiệm mới mẻ và ý nghĩa.

Trung Quốc đang tăng cường kiểm duyệt nội dung phim chiếu mạng để nâng cao chất lượng nghệ thuật và định hướng giá trị cho thanh thiếu niên. Mới đây, cơ quan quản lý của nước này đã ban hành văn bản yêu cầu chấn chỉnh và cấm thực hiện các phim chiếu mạng có nội dung xây dựng nhân vật siêu nhân, rời xa thực tế.

Văn bản này nhấn mạnh rằng những hình ảnh như vậy làm phai nhạt yếu tố chân thực trong lịch sử và không có lợi cho quá trình hình thành và phát triển tư duy của thanh thiếu niên. Các bộ phim nằm trong diện kiểm soát phần lớn là các phim ngắn được phát trên các nền tảng mạng xã hội. Hiện tại, các bộ phim ngắn có nội dung độc hại hay định hướng sai lệch đều bị gỡ bỏ trên các nền tảng.

Trong những năm gần đây, cơ quan quản lý văn hóa của Trung Quốc đã quan tâm đến dòng phim ngắn chiếu mạng, đặc biệt là sau sự bùng nổ của dòng phim này từ năm 2022 với doanh thu tăng trưởng lớn. Theo thống kê, quy mô thị trường phim ngắn tại Trung Quốc đã đạt 6,9 tỷ USD vào năm ngoái và số lượng người xem dòng phim này tăng mạnh trong những năm gần đây, đạt hơn nửa tỷ lượt xem trong năm 2024.

Để kiểm soát sự phát triển của dòng phim này, cơ quan quản lý của Trung Quốc đã tăng cường kiểm duyệt nội dung phim. Năm 2024, Tổng cục Phát thanh Truyền hình Trung Quốc đã ban hành 2 thông báo điều chỉnh việc sản xuất các phim ngắn về đề tài trung niên và phim có yếu tố ‘tổng tài bá đạo’. Những bộ phim ngắn lấy doanh nhân làm nhân vật chính đại diện cho thành công, quyền lực và giàu có, và kết hợp với cốt truyện lãng mạn phi lý chứa đựng nhiều tình tiết xa rời thực tế, tuyên truyền lối sống sai lệch.

Cơ quan quản lý yêu cầu các bộ phim ngắn về doanh nhân cần được xây dựng đúng thực tế, tránh tạo nên những kịch bản vô lý, khiến giới trẻ bị ảnh hưởng về tư tưởng. Dòng phim này bị cấm với mục đích nâng cao chất lượng sáng tác, xây dựng hệ sinh thái sáng tạo nghệ thuật lành mạnh.

Không chỉ vậy, cơ quan quản lý của Trung Quốc cũng yêu cầu các nền tảng phát sóng phải kiểm duyệt kỹ, ngăn chặn các phim ngắn khai thác yếu tố sùng bái tiền bạc, phô trương quyền lực hay sự giàu sang. Trước đó, Tổng cục Phát thanh Truyền hình Trung Quốc cũng ra văn bản yêu cầu chấm dứt nạn ‘thẩm mỹ ẻo lả’, cấm các nam nghệ sĩ chuộng phong cách phi giới tính, trang điểm, ăn mặc lòe loẹt, sử dụng nhiều phụ kiện.

Các cơ quan quản lý nghệ thuật Trung Quốc cho rằng đây là xu hướng thiếu chuẩn mực, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của thế hệ trẻ. Các blogger lớn tại Trung Quốc cũng được yêu cầu nam tính hơn trong tạo hình. Dòng phim đam mỹ (đồng tính nam), yêu sớm, tình một đêm cũng bị cấm tại thị trường Trung Quốc.

Việc ngăn chặn dòng phim đam mỹ hay sự nữ tính hóa trong cộng đồng nam nghệ sĩ tại Trung Quốc xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Theo AFP, do tỷ lệ sinh tại Trung Quốc ngày càng giảm, các nhà chức trách Trung Quốc đang cố gắng khơi dậy giá trị nam tính truyền thống ở giới trẻ.