Trí tuệ nhân tạo (AI) đang cách mạng hóa cách cá nhân làm việc, giúp tăng năng suất và hiệu quả trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, khi nhìn vào cấp độ tổ chức, vẫn chưa có những chuyển biến đáng kể. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là gì? Liệu có phải do thiếu tầm nhìn, thiếu không gian thử nghiệm, và thiếu một cộng đồng nội bộ dám học hỏi?
Như tôi đã từng đề cập, AI rõ ràng đang giúp tăng năng suất cá nhân. Các khảo sát tại Mỹ và Đan Mạch cho thấy người lao động cảm thấy mình làm việc hiệu quả hơn, tiết kiệm được hàng chục phút mỗi ngày, và năng suất lao động tăng gấp 3 lần. Tại Việt Nam, trong những buổi huấn luyện cho các ngân hàng, viễn thông và tập đoàn, chỉ cần vài buổi, nhân viên đã rút ngắn đáng kể thời gian phân tích báo cáo, viết email, thậm chí viết code hay dựng bài thuyết trình PowerPoint bằng prompt đơn giản.
Thế nhưng, tại sao sự hiệu quả này lại không lan sang cấp độ tổ chức? Có thể do “các cơ bắp tổ chức” như văn hóa, quy trình, và mô hình khuyến khích đã teo đi sau bao năm lệ thuộc vào tư vấn và giải pháp đóng gói. Doanh nghiệp quen với việc “mua giải pháp”, chứ không quen tự làm thí nghiệm với tương lai.
Một chuyên gia đã chỉ ra rằng ba lực: Lãnh đạo, Phòng thí nghiệm, và Cộng đồng là ba bánh răng của vòng học tập tổ chức. Đây chính là “tam giác thích ứng AI”. Để triển khai AI thành công, cần có sự hỗ trợ từ lãnh đạo, phòng thí nghiệm và cộng đồng. Một trường đại học lớn đã đưa ra định hướng rõ ràng: không cấm, không sợ, khuyến khích thử nghiệm. Phòng công nghệ thông tin và Trung tâm Đổi mới sáng tạo đã trở thành Phòng thí nghiệm giúp thử nghiệm tác nhân AI nội bộ để xử lý email sinh viên và tự động hóa phản hồi.
Tuy nhiên, điều khiến nhiều người trăn trở nhất là sự im lặng. Người lao động đang dùng AI, nhưng ngầm. Họ là những “robot bí mật”. Trong một doanh nghiệp nhà nước, một nhóm kỹ sư viễn thông âm thầm dùng ChatGPT để tạo báo cáo bảo trì máy móc, tăng độ chính xác và tiết kiệm công sức. Nhưng họ không dám nói, vì sợ bị hiểu nhầm là lười biếng hoặc vi phạm quy định về bảo mật.
Để khuyến khích nhân viên sử dụng AI một cách công khai và an toàn, lãnh đạo doanh nghiệp nên tạo ra một “vùng cho phép” (sandbox) để thử nghiệm AI. Đây là nơi nhân viên có thể thử nghiệm AI mà không sợ bị phê bình hoặc vi phạm quy định. Phần thưởng cho những nhân viên này không nhất thiết là tiền mà có thể là được nghỉ thêm, được thăng chức, được tham gia nhóm thí điểm.
Cuối cùng, AI không chỉ là công cụ, mà là phép thử sự trung thực, sự cam kết của lãnh đạo và hiệu quả của tổ chức. Để thích ứng với AI, cần có một tầm nhìn xa, một không gian thử nghiệm và một cộng đồng nội bộ dám học hỏi. Nếu không có những yếu tố này, doanh nghiệp sẽ khó có thể tận dụng được sức mạnh của AI và đạt được hiệu quả tổ chức như mong muốn.
Hiện tại, nhiều doanh nghiệp vẫn còn đang tìm cách áp dụng AI vào hoạt động của mình. Nếu bạn đang tìm kiếm thông tin về cách ứng dụng AI vào doanh nghiệp, có thể tham khảo thêm các bài viết và liên kết dưới đây để có thêm thông tin.