Nội dung chính
Hệ thống tư pháp đặt mục tiêu tối thượng: Bảo vệ quyền lợi hàng chục ngàn bị hại trong một trong những vụ án kinh tế chấn động nhất Việt Nam.
Ngày 3-12-2024, TAND Cấp cao tại TP HCM dội thêm một “cú đấm pháp lý” khi giữ nguyên án tử hình đối với bà Trương Mỹ Lan, cựu Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát. Với các tội danh “Tham ô tài sản”, “Đưa hối lộ” và “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”, bà Lan bị buộc bồi thường số tiền khổng lồ: hơn 677.000 tỷ đồng (giai đoạn 1) và trên 30.000 tỷ đồng cho 35.824 bị hại (giai đoạn 2). Vụ án không chỉ là câu chuyện về tội phạm kinh tế, mà còn là phép thử nghiệt ngã cho năng lực thi hành án của hệ thống tư pháp.
Bị cáo Trương Mỹ Lan tại tòa Ảnh: HOÀNG TRIỀU (Theo: Báo Lao động)
Hai mặt trận, một thách thức
Vụ án được chia thành hai giai đoạn, mỗi giai đoạn hé lộ một góc tối của “đế chế” Vạn Thịnh Phát. Giai đoạn 1 phanh phui hành vi lập hồ sơ vay vốn giả, gây thiệt hại nghiêm trọng cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB). TAND TP HCM, trong bản án sơ thẩm ngày 11-4-2024, xác định bà Lan là “kiến trúc sư” đứng sau mạng lưới tội phạm tinh vi, chỉ đạo đồng phạm rút ruột SCB. Phiên phúc thẩm sau đó giữ nguyên án tử hình, đồng thời bác yêu cầu miễn án phí dân sự 673 tỷ đồng của bị cáo. Bản án giai đoạn 1 đã có hiệu lực, mở đường cho việc kê biên tài sản và truy thu tiền khắc phục hậu quả.
Giai đoạn 2 chuyển hướng sang “vũ khí” trái phiếu khống. Ngày 17-10-2024, TAND TP HCM kết luận bà Lan cùng đồng phạm lừa đảo 30.081 tỷ đồng từ 35.824 trái chủ, rửa tiền 445.747 tỷ đồng và vận chuyển trái phép 4,5 tỷ USD (106.730 tỷ đồng) qua biên giới. Kháng cáo toàn bộ bản án, bà Lan đẩy hồ sơ giai đoạn 2 lên TAND Cấp cao tại TP HCM, nơi phán quyết phúc thẩm sẽ định đoạt số phận pháp lý cuối cùng.
Thi hành án: Tốc độ và rào cản song hành
Cục Thi hành án Dân sự (THADS) TP HCM đã vào cuộc với quyết tâm cao độ, ban hành quyết định thi hành án và phối hợp liên ngành để xác minh tài sản. Từ các sở, ban, ngành đến UBND các quận, huyện và TP Thủ Đức, một mạng lưới hành động được kích hoạt nhằm xử lý khối tài sản bị kê biên. Tuy nhiên, quy mô vụ án – với hàng trăm ngàn tỷ đồng tài sản liên quan – biến đây thành một “mê cung pháp lý” đầy thách thức.
Hiện tại, Cục THADS TP HCM đã tạm thu 8.000 tỷ đồng từ bà Lan và các bên liên quan, một bước đi chiến lược để ngăn chặn tẩu tán tài sản. Nhưng con số này chỉ là “giọt nước trong biển” so với nghĩa vụ bồi thường khổng lồ. Liệu số tiền này có đủ sức “vá” vết thương tài chính cho các bị hại hay không vẫn là câu hỏi treo lơ lửng, chờ phán quyết phúc thẩm.
Áp lực từ các trái chủ và ranh giới pháp luật
Sau bản án sơ thẩm giai đoạn 2, hàng loạt trái chủ gửi đơn yêu cầu thi hành án và xin miễn, giảm phí. Cục THADS TP HCM thẳng thắn: Bản án chưa có hiệu lực, chưa đủ cơ sở thụ lý. Các kiến nghị miễn, giảm phí được ghi nhận, nhưng phải chờ hướng dẫn từ cấp trên. Điều này cho thấy sự cẩn trọng pháp lý, dù không thể xoa dịu ngay áp lực từ hàng chục ngàn nạn nhân.
Khi bản án phúc thẩm được công bố, các bên – từ trái chủ đến bà Lan – sẽ bước vào “vòng xoáy” thi hành án. Nếu bà Lan không tự nguyện nộp tiền dù có khả năng, cưỡng chế sẽ là bước đi tất yếu, theo đúng Luật THADS.
Lối thoát nào cho ngàn tỷ thiệt hại?
Tại phiên sơ thẩm giai đoạn 2, bà Lan và luật sư đề xuất “cứu cánh” bằng cách thu hồi 15.000 tỷ đồng từ các ngân hàng thụ hưởng trái phiếu và khai thác siêu dự án Amigo (quận 1). Nhưng Hội đồng xét xử bác bỏ, cho rằng cơ sở pháp lý chưa đủ thuyết phục. Con đường thu hồi tài sản vì thế vẫn mịt mù, đòi hỏi sự phối hợp sắc bén giữa các cơ quan chức năng.
Hành trình phía trước: Quyết tâm và kỳ vọng
Vụ án Trương Mỹ Lan không chỉ là cuộc chiến pháp lý, mà còn là bài kiểm tra niềm tin vào hệ thống tư pháp. Cục THADS TP HCM khẳng định: Thu hồi tài sản, bảo vệ quyền lợi bị hại là đích đến không khoan nhượng. Nhưng để biến cam kết thành hiện thực, sự đồng bộ giữa các cơ quan liên ngành và phán quyết cuối cùng từ tòa án sẽ là yếu tố định đoạt. Trong “trận chiến” này, mỗi bước đi đều mang trọng trách nặng nề: trả lại công bằng cho hàng chục ngàn nạn nhân và khẳng định sức mạnh pháp luật trước tội phạm kinh tế tầm cỡ.
Theo: Báo Lao động